Πατριάρχης Βαρθολομαίος Η κατά τους Ορθοδόξους Αυτού Θειοτάτη Παναγιότης ο Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης και Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος ο Α' είναι ο 270ός Προκαθήμενος του Θρόνου του Αποστόλου Ανδρέα, πρώτος μεταξύ ίσων (primus inter pares) μεταξύ των προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών.
Βιογραφία
Καταγωγή - Σπουδές
Γεννήθηκε στις 29 Φεβρουαρίου 1940 στο χωριό Άγιοι Θεόδωροι Ίμβρου και
έλαβε τουρκική υπηκοότητα. Το κοσμικό του όνομα ήταν Δημήτριος Αρχοντώνης και
οι γονείς του ονομάζονταν Χρήστος και Μερόπη. Φοίτησε στα σχολεία της Ίμβρου
και στο Ζωγράφειο Λύκειοτης Κωνσταντινούπολης και κατόπιν εγγράφηκε στη Θεολογική Σχολή
της Χάλκης, από την οποία αποφοίτησε αριστούχος το 1961.
Τον Αύγουστο του ίδιου έτους χειροτονήθηκε διάκονος στο μητροπολιτικό ναό της Ίμβρου από
τον πνευματικό του πατέρα, τότε ΜητροπολίτηΊμβρου και
μετέπειτα Χαλκηδόνος, Μελίτωνα Χατζή και του δόθηκε το όνομα Βαρθολομαίος.
Από το 1961 μέχρι το 1963 εκπλήρωσε τις στρατιωτικές υποχρεώσεις
του ως έφεδρος αξιωματικός στον τουρκικό στρατό.
Από το 1963 έως το 1968,
παρακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές, με υποτροφία του Οικουμενικού
Πατριαρχείου, στο Ινστιτούτο Ανατολικών Σπουδών Ρώμης, στο Οικουμενικό Ινστιτούτο Bossey της Ελβετίας και στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου. Έλαβε το διδακτορικό του στο κανονικό
δίκαιο από το Γρηγοριανό Πανεπιστήμιο Ρώμης, υποβάλλοντας διατριβή με θέμα «Περὶ
τὴν κωδικοποίησιν τῶν
ἱερῶν
κανόνων καὶ
τῶν κανονικῶν
Διατάξεων ἐν
τῇ Ὀρθοδόξῳ Ἐκκλησίᾳ».
Εκκλησιαστική διακονία
Όταν επέστρεψε στην
Κωνσταντινούπολη το 1968,
διορίστηκε ως βοηθός κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης και τον
Οκτώβριο του 1969 χειροτονήθηκε Πρεσβύτερος από τον πνευματικό του πατέρα. Έξι
μήνες αργότερα, ο τότε Οικουμενικός Πατριάρχης
Αθηναγόρας τον
χειροθέτησε Αρχιμανδρίτη στο πατριαρχικό παρεκκλήσι του Αγίου Ανδρέα.
Όταν ο Δημήτριος Παπαδόπουλος εξελέγη Οικουμενικός Πατριάρχης το 1972,
συνέστησε το πατριαρχικό γραφείο και ονόμασε το νεαρό Αρχιμανδρίτη Βαρθολομαίο
διευθυντή του. Την ημέρα των Χριστουγέννων του 1973 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Φιλαδελφείας.
Παρέμεινε προϊστάμενος του πατριαρχικού γραφείου μέχρι την εκδημία του
πνευματικού του πατέρα, τότε Μητροπολίτη Χαλκηδόνος Μελίτωνα Χατζή, οπότε
εξελέγη παμψηφεί διάδοχός του, Μητροπολίτης Γέρων Χαλκηδόνος, τον Ιανουάριο του 1990.
Στις 22 Οκτωβρίου 1991 εξελέγη από την Πατριαρχική Σύνοδο ο
270ός Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης και Οικουμενικός Πατριάρχης.
Συμμετοχές - διακρίσεις
Από το Μάρτιο του 1974 διετέλεσε μέλος της Ιεράς Συνόδου του
Πατριαρχείου, αλλά και πολλών Συνοδικών Επιτροπών. Από το 1975συμμετείχε
στις εργασίες του Παγκοσμίου
Συμβουλίου Εκκλησιών. Αντιπροσώπευσε το Οικουμενικό
Πατριαρχείο σε πολλά
διορθόδοξα και διαχριστιανικά συνέδρια, σε επίσημες αποστολές προς την Τουρκική
Κυβέρνηση, προς Εκκλησίες Ορθόδοξες και μη, προς επαρχίες του Πατριαρχείου και
προς το Άγιο Όρος. Το 1990 ήταν Πρόεδρος της Διορθοδόξου
Προπαρασκευαστικής Επιτροπής της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, στη Γενεύη, η οποία
ασχολήθηκε με το θέμα της Ορθόδοξης Διασποράς.
Είναι ιδρυτικό μέλος της
«Εταιρίας του Δικαίου των Ανατολικών Εκκλησιών», της οποίας διετέλεσε και αντιπρόεδρος για αρκετά χρόνια. Είναι επί δεκαπέντε
χρόνια μέλος και επί οκτώ χρόνια αντιπρόεδρος της Επιτροπής «Πίστη και Τάξη»
του Παγκοσμίου
Συμβουλίου Εκκλησιών. Είναι Εταίρος της Ορθόδοξης Ακαδημίας Κρήτης
και επίτιμο μέλος του Ιδρύματος Pro Oriente της Βιέννης.
Το 2002 τιμήθηκε με το
περιβαλλοντικό βραβείο Σοφί[1].
Ο
Πατριάρχης Βαρθολομαίος είναι επίτιμος Διδάκτωρ:
§
της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου
Αθηνών
§
της Θεολογικής Ακαδημίας Μόσχας
§
της Φιλοσοφικής Σχολής
του Πανεπιστημίου
Κρήτης
§
του City University του Λονδίνου
§
του Τμήματος
Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου
Αιγαίου (Λέσβος)
§
του Καθολικού
Πανεπιστημίου Leuven του Βελγίου
§
του Ορθόδοξου Θεολογικού
Ινστιτούτου Αγίου Σεργίου Παρισίων
§
της Σχολής Κανονικού
Δικαίου του Πανεπιστημίου Aix-en-Provence στη Γαλλία
§
του Θεολογικού
Ινστιτούτου Αγίου Βλαδίμηρου Νέας Υόρκης
§
πέντε τμημάτων του Πανεπιστημίου
Θεσσαλονίκης
§
του Πανεπιστημίου Yale ΗΠΑ
§
του Πανεπιστημίου
Georgetown ΗΠΑ
§
του Πανεπιστημίου Tufts ΗΠΑ
§
του Πανεπιστημίου
Southern Methodist ΗΠΑ
§
του Τμήματος Ιστορίας -
Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου
Ιωαννίνων
§
του Τμήματος Τεχνολογίας
Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού
Ιδρύματος Καβάλας
Η Πατριαρχία του
Προβλήματα του Πατριαρχείου
Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος
πολλές φορές μίλησε για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ομογένεια των Ρωμιών
της Πόλης γενικά, αλλά και το Οικουμενικό
Πατριαρχείο ειδικότερα.
Την επίλυση των προβλημάτων αυτών επιζητεί με κατά καιρούς δηλώσεις του στον Τύπο,
συναντήσεις με την Τουρκική πολιτειακή ηγεσία, αλλά και μέσω της διπλωματικής
οδού. Σημαντικότερο αυτών θεωρείται το θέμα της άδειας επαναλειτουργίας της Θεολογικής
Σχολής της Χάλκης, η οποία παραμένει κλειστή με απόφαση των
Τουρκικών Αρχών από το1971. Θεωρώντας ότι η ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας διευκολύνει την ανοχή προς τις
μειονότητες, και ως εκ τούτου και την επίλυση των προβλημάτων της ομογένειας,
είναι ένθερμος υποστηρικτής της υποψηφιότητας ένταξης της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωσηκαι της
(μετά τους σεισμούς του 1999)
ελληνοτουρκικής προσέγγισης. Τέλος, επιδιώκει, σε συνεργασία με τοπικούς
παράγοντες της Τουρκίας, να επισκέπτεται συχνά διάφορες περιοχές της χώρας, πατρογονικές
εστίες ελληνισμού (Καππαδοκία, Μύρα της Λυκίας, Πέργαμος κ.ά.), όπου και τελεί
τη Θεία Λειτουργία στα ερείπια ναών, σε ένδειξη συναδέλφωσης, κατευνασμού και
αλληλοκατανόησης.
Ορθόδοξη ενότητα
Από την εκλογή του, ο
Πατριάρχης Βαρθολομαίος θέλησε να συσφίξει τις σχέσεις των Ορθοδόξων Εκκλησιών.
Για το λόγο αυτό κάλεσε όλους τους Προκαθημένους στο Φανάρι, από όπου έστειλαν
μήνυμα ενότητας στον κόσμο. Οι Συνάξεις αυτές επαναλήφθηκαν το 1995στην
Πάτμο, τον Ιανουάριο του 2000 στα Ιεροσόλυμα και το Δεκέμβριο του ίδιου έτους στην Κωνσταντινούπολη και στη Νίκαια τηςΒιθυνίας.
Παρά ταύτα, δεν κατάφερε
να εξομαλύνει τις ψυχρές σχέσεις με τον Πατριάρχη Μόσχας
και Πασών των Ρωσιών Αλέξιο τον Β΄. Αυτές προέκυψαν καταρχήν από
ζητήματα Ορθόδοξης διασποράς, αλλά κατόπιν και από το θέμα της Ορθόδοξης
Εκκλησίας της Εσθονίας, την οποία το Οικουμενικό
Πατριαρχείο αναγνώρισε
ως αυτόνομη το 1996 ενεργοποιώντας Πατριαρχικό και
Συνοδικό Τόμο του 1923,
ενώ το Πατριαρχείο Μόσχας εξακολουθεί να την θεωρεί επαρχία του, συνεχίζοντας
το τετελεσμένο που προέκυψε με την ενσωμάτωση τηςΕσθονίας στη Σοβιετική Ένωση μετά τον Β΄ Παγκόσμιο
Πόλεμο.
Παρόμοιο πρόβλημα
προέκυψε και με την Εκκλησία της Ουκρανίας, της οποίας την ανεξαρτητοποίηση
ζητούν από το Οικουμενικό Πατριαρχείο Ουκρανοί πολιτικοί, ενώ αντιδρά το
Πατριαρχείο Μόσχας[2][3].
Διάλογοι
Ως Οικουμενικός
Πατριάρχης συνεχίζει την παράδοση των προκατόχων του, επιδιώκοντας τη συνέχιση
του διαλόγου με τη Ρωμαιοκαθολική
Εκκλησία και τα άλλα
δόγματα, παρακάμπτοντας τα εμπόδια που κατά καιρούς προκύπτουν. Στα πλαίσια
αυτά, προσκάλεσε τον Πάπα Βενέδικτο
ΙΣΤ΄ στο Φανάρι, ο
οποίος ανταποκρίθηκε και πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη το Νοέμβριο του 2006,
παρέστη στη Θρονική Εορτή του Πατριαρχείου και συνυπέγραψε Κοινή Διακήρυξη.
Επίσης, έχει ξεκινήσει
Διαθρησκειακό Διάλογο (με κύρια θέματα την ειρήνη και το περιβάλλον) με τις
άλλες μονοθεϊστικές θρησκείες, τοΙσλάμ και
τον Ιουδαϊσμό.
Περιβάλλον
Έχοντας επίγνωση του ότι
η καταστροφή του περιβάλλοντος αποτελεί το κατεξοχήν σύγχρονο πρόβλημα, που απειλεί
τη Δημιουργία του Θεού, ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος ανέδειξε την προστασία του
περιβάλλοντος αρκετά υψηλά στην «ατζέντα» της Πατριαρχείας του. Σε σημείο
μάλιστα ώστε να έχει χαρακτηριστεί ως ο «πράσινος Πατριάρχης». Έτσι, καθιέρωσε
την πρώτη Σεπτεμβρίου (αρχή του εκκλησιαστικού έτους) ως
Ημέρα Προστασίας του Περιβάλλοντος. Επίσης, διοργανώνει τακτικά συμπόσια με
αυτό το θέμα σε όλο τον κόσμο.
