ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΙΑΚΟΣ ΜΑΡΤΥΡΑΣ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΔΑΣ

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

          Τον Φεβρουάριο του 2022, σε κείμενό μου στον ΕΤ, είχα υποστηρίξει την προς την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος εμπεριστατωμένη πρόταση του αείμνηστου Μητροπολίτου Φθιώτιδος Νικολάου, με την οποία ζητούσε  ο Αθανάσιος Διάκος να αναγνωρισθεί Άγιος της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Αυτό διότι, όπως έγραψε ο αείμνηστος Μητροπολίτης,  ο Αθανάσιος Διάκος δεν απέθανε πολεμώντας, αλλά έσχε μαρτυρικό θάνατο με ανασκολοπισμό* για την Πίστη του και για την Πατρίδα.

Στις παραινέσεις των αλλοθρήσκων και αλλοεθνών δημίων του, να ασπασθεί το Ισλάμ για να σώσει τη ζωή του και να απολαύσει τιμές και δόξες, έμεινε η απάντησή του στην Ιστορία: «Εγώ Γραικός γεννήθηκα, Γραικός θε να πεθάνω». Ο Αθανάσιος Διάκος δεν απέθανε στη μάχη πολεμώντας τους εχθρούς της Πατρίδας. Πέθανε μετά από φρικτά βασανιστήρια, που υπέστη. Για αυτό είναι λάθος το επιχείρημα του Κων. Καλλινίκου, ότι υπήρξε μαχητής του Έθνους και επομένως δεν μπορεί να τεθεί στην ίδια μοίρα με τον Πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε΄ και τους συναρχιερείς του, οι οποίοι κρεμάστηκαν από τους Τούρκους.

Η περίπτωση του Αθανασίου Διάκου δεν είναι η περίπτωση του Αρχιμανδρίτη Γρηγορίου Δικαίου ή Παπαφλέσσα, ούτε του Επισκόπου Σαλώνων Ησαΐα, ούτε του ιερομονάχου Σαμουήλ στο Κούγκι, ούτε του Επισκόπου Ρωγών Ιωσήφ. Ο Αθανάσιος Διάκος δεν έπεσε στη μάχη, ούτε ανατινάχθηκε μαζί με τους εχθρούς. Ο Αθανάσιος Διάκος συνελήφθη και μαρτύρησε. Το μαρτύριο που υπέστη για την Πίστη του και για την αγάπη του στην Πατρίδα αποτελεί ισχυρότατο επιχείρημα για την αγιοποίησή του.

Η περίπτωση του Αθανασίου Διάκου δεν είναι η πρώτη. Είναι πλήθος οι Αξιωματικοί και οι στρατιώτες, που ενεπλάκησαν σε πολέμους και αιματοχυσίες μέχρις ότου έγιναν χριστιανοί, υπέστησαν βασανιστήρια και μαρτύρησαν για τον Χριστό. Μεταξύ αυτών οι Μεγαλομάρτυρες Γεώργιος και Δημήτριος, ο Θεόδωρος ο Στρατηλάτης, ο Θεόδωρος ο Τήρων, οι 42 Μάρτυρες οι εν Αμορίω και οι 40 Μάρτυρες οι εν Σεβαστεία.   Η κατ’ εξοχήν όμως περίπτωση ομολογίας πίστεως στον Χριστό είναι ο μετανοημένος ληστής, ο οποίος ήταν στον διπλανό σταυρό, σε εκείνον του Κυρίου. Δεν γνωρίζομε για ποια  εγκλήματα καταδικάστηκε. Ο Ευαγγελιστής Λουκάς, που περιγράφει τη Σταύρωση, σημειώνει πως αφού ομολόγησε ότι «άξια τιμωρείται για όσα έπραξε» και ότι  «ο Χριστός ουδέν το παράνομο έπραξε», Του ζητεί να τον θυμηθεί όταν έρθει η βασιλεία Του. Τότε ο Ιησούς του λέγει ότι θα είναι μαζί Του στον Παράδεισο. Για τον ίδιο λοιπόν τον Κύριο και Σωτήρα του κόσμου η ομολογία  του εγκληματία ληστή της προς Αυτόν πίστεως και η εκ μέρους του ικεσία να είναι μαζί Του, όταν έρθει η βασιλεία Του, τον καθιστούν πρώτο κάτοικο του Παραδείσου. Ποιός λοιπόν μπορεί να αμφισβητήσει την προς τον Θεό πίστη του Αθανασίου Διάκου, όταν για αυτή την πίστη υφίσταται τα ανυπόφορα μαρτύρια και τελικά τον ανασκολοπισμό του;

Η δικαιολογία πως η Εκκλησία αποφεύγει να ανακηρύττει αγίους στρατιωτικούς αποδυναμώνεται, όχι μόνο από την ύπαρξη πολλών στρατιωτικών αγίων, όπως ορισμένοι αναφέρθηκαν προηγουμένως,  αλλά και από την ανάδειξη ως αγίων δεκάδων αυτοκρατόρων, που αναμίχθηκαν σε σφαγές αμάχων και σε πολυαίμακτους πολέμους. Είναι, κατ’ άνθρωπο, άδικο λοιπόν ο Αθανάσιος Διάκος να μην αναγνωρίζεται ως Άγιος επειδή δεν έχει την υποστήριξη των κάθε δικαιοδοσίας υπευθύνων Επισκόπων...

*Ο Ανασκολοπισμός είναι βάρβαρος τρόπος εκτελέσεως κατά τον οποίο οι δήμιοι διαπερνούσαν το σώμα του εκτελούμενου με πάσαλο. Στον λαό επικράτησε η αντίληψη ότι είναι του σούβλισμα ζωντανού του εκτελούμενου.

Σύντομο βιογραφικό του Αθανασίου Διάκου

Ο Αθανάσιος Διάκος γεννήθηκε το 1788. Δωδεκαετή η μητέρα του τον οδήγησε στην Ιερά Μονή του Τιμίου Προδρόμου Αρτοτίνας, για να μάθει γράμματα και «του Θεού τα πράγματα». Από νωρίς έδειξε φιλομάθεια και αγάπη προς το αγγελικό σχήμα του μοναχού. Το 1805, σε ηλικία 17 ετών εκάρη μοναχός και χειροτονήθηκε διάκονος. Και ενώ ζούσε στη Μονή το 1818 έφτασε εκεί ο άνεμος του αγώνα υπέρ της ελευθερίας της Πίστεως και της Πατρίδας. Τότε μυήθηκε στην Φιλική Εταιρεία. Το 1820 είχε εγκαταλείψει το Μοναστήρι και έγινε αρματολός στη Λιβαδειά. Στις 24 Απριλίου 1821 υπεράσπισε το γεφύρι της Αλαμάνας, απέναντι πολύ περισσότερων και καλά εξοπλισμένων εχθρών. Συνελήφθη και προτίμησε τον μαρτυρικό θάνατο, από το να προδώσει Πίστη και Πατρίδα. Όπως έγραψε ο Παναγιώτης Μυργιώτης «ο δι’ ανασκολοπισμού μαρτυρικός  θάνατος του, σε ηλικία μόλις 33 ετών, υπήρξε το “γνησιώτερον βάπτισμα”, όπως χαρακτηρίζουν οι Διαταγές των Αποστόλων τον θάνατο του Μάρτυρος, το οποίο εξάλειψε κάθε αμαρτία και τον παρέδωσε καθαρόν και άγιον εις τον Θεόν».

Αυτοκράτορες Άγιοι της Εκκλησίας μας

Πέραν των πολλών στρατιωτικών Αγίων, που προφανώς είχαν αναμιχθεί εις πολέμους και είχαν σε αυτούς διακριθεί για την ανδρεία τους, η Εκκλησία έχει ανακηρύξει Αγίους και πολλούς Αυτοκράτορες και Αυτοκράτειρες, που επίσης είχαν ανάμιξη σε πολέμους, αλλά και σε εσωτερικές αιματηρές διαμάχες. Αναφέρονται ορισμένοι και ορισμένες από αυτούς, κατά ημερολογιακή σειρά.

17 Ιανουαρίου: Θεοδόσιος ο Μέγας

20 Ιανουαρίου: Λέων ο Θραξ

11 Φεβρουαρίου: Θεοδώρα, σύζυγος αυτοκράτορος Θεοφίλου.

17 Φεβρουαρίου: Μαρκιανός και Πουλχερία

21 Μαΐου: Μέγας Κωνσταντίνος και Ελένη

11 Ιουλίου: Όλγα Ισαπόστολος, σύζυγος του ηγεμόνος του Κιέβου. Συνέβαλε στον εκχριστιανισμό των Ρως

15 Ιουλίου: Βλαδίμηρος ο Μέγας, ηγεμών των Ρως στο Κίεβο, εγγονός της Όλγας.

2 Αυγούστου: Ιουστινιανός ο Μέγας

9 Αυγούστου: Ειρήνη η Αθηναία

13 Αυγούστου: Ειρήνη, σύζυγος Ιωάννου του Κομνηνού

13 Αυγούστου: Ευδοκία, η  Αθηναΐς, θυγατέρα του Αθηναίου φιλοσόφου Λεοντίου και σύζυγος του Θεοδοσίου Β΄

27 Αυγούστου: Αρκάδιος, ο ανεχθείς σκάνδαλα της βασίλισσας Ευδοξίας και διώξεις σε βάρος του Ιωάννου του Χρυσοστόμου και ένεκα αυτού του λόγου προσωρινά αφορισθείς από τον (τότε Ορθόδοξο) Πάπα Ιννοκέντιο.

29 Αυγούστου: Βασίλειος ο Α΄, ο Μακεδών. Ανέλαβε τον θρόνο δολοφονήσας τον αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ΄, του οποίου ήταν  ιπποκόμος και ύστερα υιοθετημένος υιός.  

3 Σεπτεμβρίου: Κωνσταντίνος Β΄ ο νέος, υιός του αυτοκράτορα Ηρακλείου.

24 Σεπτεμβρίου: Στέφανος ο Β΄, ο πρώτος στεφθείς βασιλιάς της Σερβίας.

4 Νοεμβρίου: Ιωάννης Γ΄ Δούκας, ο Βατάτζης, αυτοκράτορας της Νικαίας.

11 Δεκεμβρίου: Νικηφόρος Β΄ ο Φωκάς

23 Νοεμβρίου: Αλέξανδρος Νιέβσκι, ηγεμών της Ρωσίας

16 Δεκεμβρίου: Θεοφανώ, σύζυγος Λέοντος Στ΄.