«ΤΟ ΣΤΑΔΙΩΝ ΤΩΝ ΑΡΕΤΩΝ ΗΝΕΩΚΤΑΙ» - ΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ ΤΗΣ ἘΚΚΛΗΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗΣ
Τοῦ Ἀρχιμ. Εὐθυμίου Θεοδωροπούλου – Ἐφημερίου Ἱ.Ν. Ἁγ. Αἰκατερίνης Καλαμάτας
«Τὸ στάδιον τῶν ἀρετῶν ἠνέωκται, οἱ βουλόμενοι ἀθλῆσαι εἰσέλθετε, ἀναζωσάμενοι τὸν καλὸν τῆς Νηστείας ἀγῶνα,…».[1] Ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστή μόλις ἄρχισε καί ἡ Ἐκκλησία μας μᾶς εἰσάγει προτρεπτικῶς σέ ἕναν ἰδιαίτερον ἀγῶνα, ἀγῶνα κατανικήσεως τῶν παθῶν καί ἀναβαπτισμοῦ, μετανοίας καί συγχωρήσεως, ὑπερβάσεως τοῦ ἐγώ μας καί ἐλευθερίας ἀπό τήν αἰχμαλωσία τοῦ Διαβόλου, μέσα ἀπό «τό στάδιον τῶν ἀρετῶν», «τόν καλόν τῆς νηστείας ἀγῶνα», την Ἁγίαν καί Μεγάλην Τεσσαρακοστήν.
Γιά τήν ἰδιαίτερη σημασία καί ἀξία τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς στήν ζωή τῆς Ἐκκλησίας καί τῶν πιστῶν ἀναφέρονται οἱ ἱεροί Πατέρες, ὡς ὁδηγοί ἀσφαλεῖς καί σύμβουλοι, ἀποκωδικοποιοῦντες τά σημαντικά ὀφέλη της γιά τήν ἀσφαλῆ πορεία μας στό πέρασμα ἀπό τήν ζωή τῆς πτώσεως καί τῆς λύπης, στήν ζωή τῆς ἀναστάσεως καί τῆς χαρᾶς.
Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης στό ἐγκώμιό του γιά τούς Ἁγίους Τεσσαράκοντα Μάρτυρες ἐξαίρει αὐτήν ὡς λαμπράν καί μεγάλην, «λαμπροτέρα δὲ καὶ μείζων αὕτη ἡ τεσσαρακοστὴ τῶν μʹ μαρτύρων τὴν μνήμην ἔχουσα,»[2].
Ὁ ἱερός Χρυσόστομος στόν α’ περί Νηστείας λόγο του μετά παρρησίας διακηρύττει τήν σημαντικότητά της γιά τήν πνευματική πρόοδό μας, τήν ἀπελευθέρωση ἀπό τά πάθη μας καί τήν κάθαρση ἀπό τίς ἁμαρτίες μας, «ἰδοὺ, ἐπέστη», λέγων, «τεσσαρακοστὴ, πνευματικήν σοι κολυμβήθραν δεικνύουσα, οὐχ ἕνα ἐτησίῳ κύκλῳ ἄῤῥωστον ἰατρεύουσαν, ἀλλ’ ὁλόκληρον λαόν. Ἰδοὺ Ἱερουσαλὴμ, ἰδοὺ ὁ Χριστὸς, ἰδοὺ ἡ τεσσαρακοστὴ, κολυμβήθρα πνευματική.»[3] καί στό ἴδιο πνεῦμα στήν ὁμιλία
του «εἰς τήν ἀρχήν τῶν νηστειῶν, καί περί νηστείας», ἀναφέρει ἀκριβῶς αὐτόν τόν
σωστικό χαρακτῆρα τῆς νηστείας: «ἀγαπητοὶ, τῆς
νηστείας τὴν ἁγνείαν
πρὸ τῶν θυρῶν ἑστῶσαν
χαίροντες ὑποδεξώμεθα, … ἀναπνεύσωσι τῶν
ματαίων πόνων οἱ κεκμηκότες ταῖς ἁμαρτίαις, τὸν τοῦ
παντὸς ἔτους τῇ Τεσσαρακοστῇ τῶν ἡμερῶν τῆς νηστείας ἀποῤῥίψωνται ῥύπον·».[4] Στό λόγο
του «Λόγος παραινετικός εἰς τήν εἴσοδον τῆς Ἁγίας Τεσσαρακοστῆς» ἐπισημαίνει αὐτόν
τόν θεραπευτικό ρόλο τῆς νηστείας: «καὶ μηνυτὴς ὑμῖν γενέσθαι βουλόμενος τῆς
παρουσίας τῆς ἁγίας τεσσαρακοστῆς, τοῦ φαρμάκου
λέγω τῶν ἡμετέρων ψυχῶν. Καθάπερ γὰρ
πατὴρ φιλόστοργος ὁ κοινὸς ἁπάντων
ἡμῶν Δεσπότης, βουλόμενος ἡμᾶς ἀπονίψασθαι τὰ ἐν παντὶ τῷ χρόνῳ ἡμῖν ἡμαρτημένα,
καὶ διὰ
τῆς ἁγίας νηστείας ἐπενόησεν ἡμῖν
θεραπείαν.».[5]
Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, στό ἔργο του «Περί τῶν Ἁγίων Νηστειῶν», ἀναφέρει τήν θέση τῆς Ἐκκλησίας περί τῆς νηστείας τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς, ὅπως αὐτή ἀναφέρεται στή διδασκαλία τοῦ Ἁγίου Ἰγνατίου τοῦ Θεοφόρου, «Τὴν Τεσσαρακοστὴν μὴ ἐξουθενεῖτε· μίμησιν γὰρ περιέχει τῆς τοῦ Κυρίου πολιτείας.».[6] Εἶναι ὄντως ἰσχυρή ἡ παράδοση τῆς Ἐκκλησίας γιά τήν νηστεία τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς, ὅτι αὐτή θεσμοθετήθηκε κατά μίμησιν τῆς σαρανταημέρου νηστείας τοῦ Κυρίου μας (Ματθ. δ΄, 2) καί αὐτήν ἀκριβῶς τήν θέση καταγράφει ὁ Ἅγίος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός.
Ὁ δέ Ἁγιος Ἀθανάσιος Ἀλεξανδρείας στήν διδασκαλία του «Πίστις τῶν ἁγίων τριακοσίων δέκα καὶ ὀκτὼ ἁγίων θεοφόρων Πατέρων τῶν ἐν Νικαίᾳ· καὶ διδασκαλία πάνυ θαυμαστὴ καὶ σωτήριος περὶ τῆς ἁγίας Τριάδος», προτρέπει νά μήν καταλύωμε τίς ἱερές νηστεῖες καί κυρίως τήν νηστεία τῆς Ἁγίας Τεσσαρακοστῆς, «Μὴ λύειν τὴν νηστείαν χωρὶς ἀνάγκης· εἴτε καὶ ἀδελφὸς πρὸς σὲ ἐνδημή-σει, μετάδος ἀγάπην διὰ τὸν κόπον τῆς ὁδοῦ· σὺ δὲ μὴ γεύσῃ ἕως ὥρας ἐνάτης. Νηστείαν δὲ λέγω τὴν τεταγμένην, τοῦτ᾽ ἔστι πρὸ πάντων τὴν ἁγίαν καὶ ἔνδοξον τεσσαρακοστήν,…».[7]
Ἐν κατακλεῖδι τοῦ παρόντος, οἱ Ἅγιοι Πατέρες, μᾶς προτρέπουν καί στό ἑξῆς σημαντικό: ἡ νηστεία μας νά μήν ἐξαντλεῖται μόνον ὡς πρός τήν ἀποχή τῶν τροφῶν, ἀλλά νά συνδυάζεται καί μέ ἔργα ἀγάπης καί φιλανθρωπίας. Ὁ Ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας, στήν ΚΗ’ πασχάλια ὁμιλία
του ἀναφέρει χαρακτηριστικά: «Ἐλεήσωμεν ὀρφανοὺς, ἀνακτησώμεθα χήρας,
ἐπικουρήσωμεν τοῖς ἐν ἐνδείᾳ, συναλγήσωμεν τοῖς ἐν ἐσχάτῃ ταλαιπωρίᾳ,
δεσμίους ἐπισκεψώμε-θα, καὶ ἁπαξαπλῶς πᾶν εἶδος ἐπιτηδεύσωμεν ἀρετῆς. Οὕτω γὰρ
καθαρῶς νηστεύσομεν, ἀρχόμενοι τῆς μὲν ἁγίας Τεσσαρακοστῆς…».[8]
Καλή
καί Ἁγία Μεγάλη Τεσσαρακοστή !
[1]
Στιχηρό Ἰδιόμελο Αἴνων Ὄρθρου Κυριακῆς τῆς Τυρινῆς.
[2]
Γρηγ. Νύσσης, PG 46, 785.
[3]
Ἰωάν. Χρυσόστομος, PG 60, 712.
[4]
Ἰωάν. Χρυσόστομος, PG 62, 745.
[5]
Ἰωάν. Χρυσόστομος, PG 53, 21.
[6]
Ἰωάν. Δαμασκηνός, PG 95, 72.
[7]
Μέγας Ἀθανάσιος, PG 28, 1640.
[8]
Κύριλ. Ἀλεξανδρείας, PG 77, 956.
