Του,  Δρ. Αθανασίου Γερ. Μουστάκη,(θεολόγου – φιλόλογου) 

Τό Σάββατο τοῦ Λαζάρου λήγει ἡ περίοδος τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς καί ἀμέσως, μέ τόν Ἑσπερινό τῆς Κυριακῆς τῶν Βαΐων, ξεκινᾶ ἡ Μεγάλη Ἑβδομάδα πού καί αὐτή ὁλοκληρώνεται μέ τόν Ὄρθρο τοῦ Μεγάλου Σαββάτου!

Πραγματικά Μεγάλη, ὄχι φυσικά σέ διάρκεια, ἀλλά σέ σπουδαιότητα γιά τή ζωή κάθε πιστοῦ, καθώς βάζει τή σφραγίδα της στή συμπόρευσή του μαζί μέ τόν Χριστό πρός τό Πάθος μέ τήν ἐλπίδα ὅτι θά ἀκολουθήσει καί ἡ δική του, τοῦ καθενός μας, ἡ Ἀνάσταση. Οἱ καθημερινές ἀκολουθίες στόν βασικό τους κορμό εἶναι ἴδιες μέ τίς ἄλλες ἡμέρες (δηλαδή ὑπάρχει Ἑσπερινός, Ὄρθρος, Ὥρες, Ἀπόδειπνο καί Προηγιασμένη ἤ κανονική Θεία Λειτουργία) καί χαρακτηρίζονται ἀπό βαθειά κατάνυξη, ὑψηλῆς θεολογικῆς καί ποιητικῆς ἀξίας κείμενα, ἔντονη συμμετοχή τῶν πιστῶν, πολύωρη παραμονή στούς ναούς καί σέ ὅλες κυριαρχεῖ ἡ πορεία πρός τό Πάθος, τόν Θάνατο καί, ἐν τέλει, τήν Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου.

Ὁ κορμός τῶν κειμένων προέρχεται ἀπό τήν Καινή Διαθήκη, ὑπάρχουν πάμπολλες βιβλικές ἀναφορές, καί εὔκολα διαπιστώνουμε ὅτι ἐπιχειρεῖται μία σαφής σύνδεση Παλαιᾶς καί Καινῆς Διαθήκης μεταξύ τους, ὅπως, ἴσως, ποτέ ἄλλοτε μέσα στό λειτουργικό ἔτος, καθώς κυριαρχοῦν οἱ Ψαλμοί, οἱ Προφητεῖες γιά τό Πάθος καί τήν Ἀνάσταση, καί τά κείμενα ἀπό τήν Πεντάτευχο. Ἐξάλλου οἱ βιβλικές ἀναφορές ἀποτελοῦν τήν ἀφορμή καί τήν ἀφετηρία γιά τά περισσότερα τροπάρια πού συνθέτουν τίς κατανυκτικότατες ἀκολουθίες καί μᾶς παρουσιάζουν ὁλόγλυφο, μέ γλαφυρό καί συνάμα λιτό τρόπο, τά πολλά καί ἰδιαιτέρως σημαντικά μηνύματα τῶν ἡμερῶν. Καί ἐξηγοῦμαι, αὐτό πού λέμε «μηνύματα» στήν ἐκκλησιαστική γλῶσσα σέ καμία περίπτωση δέν εἶναι κάποιες ἰδέες, κάποια θεωρία, μερικές σκέψεις διατυπωμένες σέ πεζό ἤ ποιητικό λόγο στό χαρτί. Πάντοτε, εἶναι καρπός τῆς ἐμπειρίας πού εἶχαν οἱ δημιουργοί τους ἀπό τή σχέση τους μέ τόν Σαρκωμένο Λόγο, δηλαδή τόν Χριστό.

Πολύ ἁπλά, μεταφέρουν σέ ἐμᾶς αὐτό πού ἤδη ζοῦσαν ὡς ἐμπειρία. Αὐτόν πού τούς ἄλλαξε τή ζωή. Αὐτόν πού εἶδαν μέ τά μάτια τους καί ἔζησαν πλάι Του. Αὐτόν πού θρήνησαν ἐσταυρωμένο καί ψηλάφισαν ἀναστημένο. Κι ὅλα αὐτά πού μᾶς μεταφέρουν τά ζοῦσαν ἔντονα, ζωντανά, μέ πίστη καί ἁπλότητα, στήν καθημερινότητά τους. Ὄχι σάν μιά ἔξυπνη ἰδέα ἤ ὡς μία θεωρία πού θά ἄλλαζε τόν κόσμο καί τή ζωή τους.

Αὐτό τό καταλαβαίνουμε ἀπό τά γεγονότα καί τά παραδείγματα πού προβάλλονται κατά τή διάρκεια τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδας.

Ἤδη ἀπό τήν Κυριακή τῶν Βαΐων ἔχουμε τή θριαμβευτική Εἴσοδο τοῦ Χριστοῦ στήν Ἰερουσαλήμ, ἕνα γεγονός πού συγκλονίζει ὁλόκληρη τήν πόλη (τότε εἶχε 25.000-30.000 κατοίκους, ἀλλά τίς ἡμέρες τοῦ Πάσχα ὁ πληθυσμός ξεπερνοῦσε τίς 150.000) καί δέν περνᾶ ἀπαρατήρητο. Μάλιστα, μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι εἶναι θριαμβευτική ὄχι, φυσικά, γιατί τό προκαλεῖ ὁ Χριστός, ἀλλά διότι ἡ, ὑπό τύπον θριάμβου, ὑποδοχή ἐκφράζει τήν εἰκόνα πού εἶχε ὁ λαός γι᾿ Αὐτόν. Ἡ ὑποδοχή εἶναι αὐθόρμητη καί στηρίζεται στήν ἐμπειρία τῶν Ἰουδαίων γιά τόν Χριστό! Τό ὡραῖο, πρέπει νά ὁμολογήσουμε, εἶναι ὅτι ὀρθῶς ὑποδέχονται μέ κλάδους φοινίκων καί δοξάζουν τόν Χριστό, καθώς ὅπως θά διαπιστώσουν σέ λίγο εἶναι ὁ νικητής τοῦ θανάτου, ἀλλά ὅταν τό κάνουν δέν τό γνωρίζουν ἀκόμη. Τόν δοξάζουν γιά τούς λάθος λόγους, ἐκτός ἴσως ἀπό κάποιους πού μετά καί τήν ἔγερση τοῦ Λαζάρου ἀρχίζουν νά ἀντιλαμβάνονται ὅτι κάτι διαφορετικό συμβαίνει …

Ὁ Χριστός συνεχίζει νά τούς «πλουτίζει» μέ ἔντονες ἐμπειρίες καί νά προκαλεῖ τό, ἐφησυχασμένο ὡς συνήθως, κοινό αἴσθημα. Μέ τό εὐαγγέλιο τοῦ Ὄρθρου τῆς Μεγάλης Τρίτης ξεκαθαρίζει τή στάση του ἀπέναντι στούς εὐσεβεῖς τῆς ἐποχῆς, Φαρισαίους (κυρίως) καί Σαδδουκαίους, καί δηλώνει ὅτι ἦρθε ὁ καιρός πού θά παραμεριστεῖ αὐτό πού γίνεται γιά νά φαίνεται, ἤ γιά νά τηρηθοῦν κάποιοι κανόνες, καί θά δώσει τή θέση του στό οὐσιῶδες, αὐτό πού ἀλλάζει τή ζωή μας καί τή στάση μας πρός τόν Θεό καί τόν πλησίον.

Τό ἴδιο διαπιστώνουμε καί ἐάν μελετήσουμε τήν ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου τῆς Μεγάλης Τετάρτης, ὅπου ὡς πρότυπο γιά τή ζωή μας προβάλεται μία πόρνη, ἡ ὁποία, βεβαίως, δέν ἐπέμεινε στό σφάλμα της, ἀλλά συνειδητοποίησε τή μοναξιά στήν ὁποία τήν ὁδηγοῦσε καί μετανόησε. Ἴσως σήμερα, πού πολλές ἀντιλήψεις ἔχουν ἀλλάξει, δέν κατανοοῦμε τί ἀκριβῶς ἔλεγε στούς συγχρόνους Του ὁ Χριστός καί πόσο κόντρα πήγαινε σέ κάθε παγιωμένη ἀντίληψη γιά τήν ἠθική καί τήν κοινωνική εὐπρέπεια. Ἐμεῖς εἴμαστε ἐξοικειωμένοι, κατά κάποιον τρόπο, μέ τήν ἔννοια τῆς μετάνοιας, καί γι᾿ αὐτό μποροῦμε νά ἀξιολογήσουμε θετικά τή μετάνοια τῆς ἁμαρτωλῆς. Τότε, ὅμως, ἡ μετάνοια δέν ἀρκοῦσε, ἀπαιτοῦνταν καί μία σειρά πράξεις, ἕνα τελετουργικό καθάρσεως, γιά νά μπορέσει νά ἀγγίξει μία πόρνη ἕναν εὐσεβῆ Ἰουδαῖο. Ὁ Χριστός παραμερίζει τά πάντα ἐκτός ἀπό τή μετάνοια! Δέν νοιάζεται γιά τύπους καί κανόνες. Τά σαρώνει ὅλα ἡ διαπίστωσή Του ὅτι ἡ γυναίκα «ἀγάπησε πολύ!»

Ἀνάλογη ἡ στάση Του κατά τόν Μυστικό Δεῖπνο. Κρατᾶ ὡς βάση τοῦ ἑορτασμοῦ μέ τούς μαθητές Του τό παραδοσιακό ἰουδαϊκό πασχάλιο δεῖπνο, ἀλλά τό μεταμορφώνει μετατρέποντάς το σέ Δεῖπνο μύησης τῶν μαθητῶν στό Μυστήριο τῆς ἐπερχομένης Βασιλείας. Πρῶτα πλένει τά πόδια τῶν μαθητῶν! Ἀπαράδεκτο ἀπό κάθε ἄποψη γιά τήν ἀντίληψη τῆς ἐποχῆς. Ὁ δάσκαλος ἦταν σεβαστός καί ἤξερε νά κρατᾶ τή θέση του, ὅπως λέμε. Ὁ Χριστός κάνει ἀκριβῶς τό ἀντίθετο. Στό πασχάλιο δεῖπνο κυριαρχοῦσε ὁ τελετουργικά σφαγμένος και ἑτοιμασμένος ἀμνός. Ἀντιθέτως, καί πάλι, ὁ Χριστός δέν ἀρκεῖται νά προσφέρει στούς μαθητές ἀρνί καί τά ἄλλα πασχαλινά ἐδέσματα, ὅπως θά περίμεναν. Κάνει τό ἀδιανόητο νά δώσει στούς μαθητές Του νά φᾶνε τόν Ἴδιο τόν Ἑαυτό του. Μποροῦμε ἄραγε νά νιώσουμε πόσο περίεργα ἀκούστηκαν τότε τά λόγια πού τούς εἶπε ἐκεῖνο τό βράδυ; 

Τό ἴδιο καί στή Σταύρωση. Μόλις ἀνεβαίνει ὁ Χριστός στόν Σταυρό καταλαβαίνουμε πόσο ἀπογοήτευσε τούς ζηλωτές Ἰουδαίους τῆς ἐποχῆς. Αὐτούς πού τόν ὑποδέχθηκαν μετά βαΐων καί κλάδων. Συνέτριψε τά ὄνειρά τους. Ἡ θριαμβευτική εἴσοδος στήν Ἰερουσαλήμ παραπέμπει εὐθέως σέ παλιότερες ἔνδοξες στιγμές τῆς ἱστορίας τοῦ Ἰσραήλ, ὅπως π.χ. τήν εἴσοδο στήν πόλη τοῦ βασιλέα Σαούλ μέ τόν νεαρό, ἀλλά ἤδη ἔνδοξο, Δαβίδ καί, φυσικά, ἀργότερα τοῦ Δαβίδ, ὡς δοξασμένου βασιλιᾶ πλέον. Τά πράγματα στήν περίπτωση τοῦ Χριστοῦ ἐξελίσσονται ἐντελῶς διαφορετικά. Ἡ ἐξέλιξη μοιάζει νά χλευάζει αὐτούς πού τόν περίμεναν ὡς ἔνδοξο ἀπελευθερωτή. Ἡ κατάληξη, λίγες ἡμέρες μετά, εἶναι διαμετρικά ἀντίθετη μέ τίς προσδοκίες τους. Ἀντί γιά δοξασμένη πορεία ἔρχεται ἡ σύλληψη, ἡ διαπόμπευση, ὁ σταυρός καί ὁ θάνατος.

Καί πάλι ὅμως ἡ συνέχεια εἶναι προκλητική. Καί πάλι εἶναι ἡ ἀντίθετη ἀπό αὐτή πού οἱ πολλοί Ἰουδαῖοι περίμεναν: τόν θάνατο συνήθως τόν ἀκολουθεῖ ἡ σήψη καί ἡ λήθη. Ὄχι ὅμως στήν περίπτωση τοῦ Χριστοῦ: τόν θάνατό Του τόν ἀκολούθησε ἡ Ἀνάσταση καί μάλιστα μέ συντριπτική νίκη ἐπάνω στόν Διάβολο, τόν κλειδοκράτορα τοῦ Ἅδη.

Ὅταν λοιπόν ὁ Χριστός προκαλεῖ καί συντρίβει μέ τίς πράξεις του τή λογική μας, στήν πραγματικότητα μᾶς ἀπελευθερώνει ἀπό τίς δεσμεύσεις καί τούς περιορισμούς πού οἱ ἴδιοι θέτουμε. Διευρύνει τά ὅριά της. Εἶναι σάν νά μᾶς διδάσκει μία ἐξίσωση μέ ἕναν ἄγνωστο καί δύο τιμές πού ταιριάζουν καί οἱ δύο καί τήν ἐπιλύουν σωστά.

Τόν θάνατο τόν ἀκολουθεῖ ὁ θάνατος, μέχρι πού ὁ Χριστός μᾶς δίνει τή δυνατότητα νά τόν ἀκολουθήσει καί ἡ Ζωή! Γι᾿ αὐτό ἡ προσέγγισή μας πρός Αὐτόν καί τό Μυστήριο τῆς Ἀναστάσεως δέν μπορεῖ νά ἔχει ἄλλη βάση στήριξης παρά μόνο τήν πίστη καί ἀφετηρία τήν ἐμπειρία τῆς ζωῆς μαζί Του. Κι αὐτή ἡ ἐμπειρία δέν ἀποκτᾶται παρά μόνο μέ τή συμμετοχή μας στό Σῶμα τοῦ Ἀναστάντος, στό Ποτήριο τῆς Ζωῆς, στή Θεία Κοινωνία! Τελικά, ὅλα ἔχουν νά κάνουν μέ τήν πρόσληψη –ἤ ὄχι– αὐτῆς τῆς ἐμπειρίας τῶν Ἀποστόλων καί τῆς Ἐκκλησίας. Μόνο ἐάν καταφέρουμε νά κάνουμε τήν ἐμπειρία τοῦ Ἀναστημένου Χριστοῦ κομμάτι τῆς καθημερινότητάς μας θά σωθοῦμε. Αὐτό ἐξάλλου ἔκανε καί κάνει ἡ Ἐκκλησία, παρά τίς ἀδυναμίες τῶν μελῶν της, καί ἐπί δύο χιλιάδες χρόνια συνεχίζει νά μᾶς φωτίζει, νά μᾶς μεταμορφώνει, νά μᾶς ἀνακαινίζει καί, ἐν τέλει, νά μᾶς ἁγιάζει!

Καλή Ἀνάσταση!

Πηγή: https://amoustakis.wordpress.com